Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) Nedir?
Türkiye bulunduğu konum itibarıyla tarihte en büyük depremlerin meydana geldiği bir coğrafyada yer almaktadır. Türkiye’de üç büyük fay hattı bulunmakta olup ülkemiz 1. derece deprem bölgesidir. Özellikle 17 Ağustos 1999 Gölcük depreminde büyük can ve mal kayıplarının yaşanmasının ardından bazı adımlar ile geleceğe dönük önlemler alınmaya çalışılmıştır. İşte bu kapsamda Doğal Afetler Sigortaları Kurumu (DASK) kurulmuş. DASK’ın görevi, sigorta şirketleri ile iş birliği içinde, olası depremler nedeniyle ortaya çıkacak rizikonun giderilmesi için teminat sistemini düzenlemek ve denetlemektir. DASK’ın amacı ise, Kanunda belirtilen bütün taşınmazları, özellikle konutları güvence altına almak, devletin deprem nedeniyle oluşacak maliyet yükünü azaltmak ve mali yükü de sigortalatarak paylaşmaktır.
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK Poliçesi) Yaptırmak İçin Gerekli Bilgiler Nelerdir?
6305 sayılı Doğal Afetler Kanunu ile deprem sigortasının yaptırılması zorunlu hale gelmiştir.
Zorunlu deprem sigortası yaptırmak için sigortalının; adı-soyadı, adresi, cep telefonu, T.C. kimlik numarası, tüzel kişiler için vergi kimlik numarası gereklidir.
Yine, sigortalanacak binanın, açık adresi (adres kodu), tapu bilgileri, inşa yılı, yapı tarzı, toplam kat sayısı, hasar durumu, meskenin (dairenin) brüt yüzölçümü (metrekare) ve kullanım şekli bilgileri gereklidir.
Son olarak ifade etmek gerekir ki, zorunlu deprem sigortası tümüyle beyan esasına dayanır, yanlış beyanda bulunmaktan doğabilecek maddi kayıplar, sigorta ettirenin sorumluluğundadır.
Zorunlu Deprem Sigortasının (DASK Poliçesi) Özellikleri Nelerdir?
1-) Zorunludur.
Zorunlu Deprem Sigortası adından da anlaşılacağı üzere mecburi kılınan sigorta türlerinden biridir. Türkiye’de tüm gayrimenkul malikleri ve intifa hakkı sahipleri bu sigortayı yaptırmakla mükelleftir.
6305 sayılı Afet Sigortaları Kanun’u 10. maddesi gereğince, aşağıda tanımlanmış binalar zorunlu deprem sigortası ile güvence altına alınır:
Tapuya kayıtlı ve özel mülkiyete tâbi taşınmazlar üzerinde mesken olarak inşa edilmiş binalar
634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu kapsamındaki bağımsız bölümler
Bu binaların içinde yer alan ve ticarethane, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler
Doğal afetler nedeniyle devlet tarafından yaptırılan veya verilen kredi ile yapılan meskenler
Zorunlu Deprem Sigortası ayrıca yukarıdaki koşullara uyan;
Kat irtifakı tesis edilmiş binalar
Tapuda henüz cins tashihi yapılmamış ve tapu kütüğünde vasfı "arsa vs." olarak görünen binalar
Tapu tahsisi henüz yapılmamış kooperatif evleri için geçerlidir.
Zorunlu deprem sigortası kapsamında olmayanlarlar ise;
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait binalar
Köy yerleşim alanlarında yapılan binalar
Tamamı ticari ve sınai amaçlar için kullanılan binalar (İş Hanı / İş Merkezi / İdari Hizmet/ Eğitim Merkezi vs.)
İnşaatı henüz tamamlanmamış binalar
Tapuya kayıtlı bulunmayan ve özel mülkiyete tâbi olmayan arazi ve arsaların (hazine arazileri vb.) üzerine inşa edilmiş binalar
Mesken olarak kullanıma uygun olmayan, bakımsız, harap veya metruk binaları da güvence altına alır.
Zorunlu deprem sigortası (DASK) yaptırmamanın bazı yaptırımları da vardır. Örneğin 6305 sayılı Kanun’un 11. maddesinin 3. fıkrasında, “Zorunlu deprem sigortasının kapsamına giren binalar ve bağımsız bölümlerle ilgili olarak yaptırılan su ve elektrik abonelik işlemlerinde, zorunlu deprem sigortasının varlığı ilgili kuruluşça kontrol edilir.” denilmiştir. Yani, DASK’ı bulunmayan binaya elektrik ve su bağlanmayacaktır. Yine DASK’ı olmayan konutlar bakımından devlet, konut kredisi vermemektedir.
2-) Her Yıl Yenilenmelidir.
6305 sayılı Kanun 10/3’e göre, DASK yapılması zorunlu olan binalar ve bağımsız bölümler için malikler veya intifa hakkı sahipleri tarafından zorunlu deprem sigortası yaptırılır ve bu sigorta her yıl yenilenir. Yenilenmeyen dönemde deprem meydana gelirse DASK zarar karşılamayacaktır. Ayrıca aynı gayrimenkul için iki farklı DASK poliçesi düzenlenemez.
3-) Yalnızca Deprem Nedeniyle Ortaya Çıkacak Rizikoyu Teminat Altına Alır.
Zorunlu deprem sigortasının amacı, sigortalatılan taşınmazda deprem sebebi ile ortaya çıkacak maddi hasarların güvence altına alınmasıdır. Yangın, sel gibi doğal afetler nedeniyle oluşacak hasardan DASK sorumlu değildir. Ancak, deprem nedeniyle yangın veya tsunami oluşmuşsa bu sebeple meydana gelen zararlardan da DASK sorumludur.
4-) Yalnızca Binaya Gelen Hasarları Karşılar.
Zorunlu deprem sigortası yalnızca binaya gelen hasarları karşılar. Örnek vermek gerekirse, binanın temeli, merdivenler, asansörler, çatı, bahçe duvarları, istinat duvarları vb. alanlarda meydana gelen hasarları DASK karşılar.
DASK aşağıda belirtilen durumları teminat altına almaz:
Enkaz kaldırma masrafları
Kar kaybı
İş durması
Kira mahrumiyeti
Alternatif ikametgah ve işyeri masrafları
Mali sorumluluklar ve benzeri başkaca ileri sürülebilecek diğer bütün dolaylı zararlar
Her türlü taşınır mal, eşya ve benzerleri
Tüm bedeni zararlar ve vefat
Manevi tazminat talepleri
Deprem ve deprem sonucu oluşan yangın, infilak, tsunami veya yer kaymasının dışında kalan hasarlar
Depremden bağımsız olarak, binanın kendi kusurlu yapısı nedeniyle zamanla oluşmuş zararlar
5-) Ödenecek Değer Her Yıl Yeniden Belirlenir Ve Hasar Belirlenen Limite Kadar Karşılanır.
Meydana gelecek deprem sonrasında sigorta ettirene ödenecek hasar bedeli her yıl yeniden hesaplanarak açıklanır. DASK poliçesi sınırsız bir ödeme yapmaz, binanın brüt metrekaresi ve ödenecek birim fiyat çarpılarak elde edilen bedele göre ödeme yapar.
Öncelikle DASK tarafından verilen azami teminat tutarı bütün yapı tiplerinde 640.000,00 TL'dir. Binanın değeri ne kadar olursa olsun, bina yıkılsa dahi DASK en fazla 640.000,00 TL ödeme yapacaktır.
25 Kasım 2022 tarihinde brüt metrekare fiyatları değişmiştir. Konutlarda BRÜT metrekare fiyatı baz alınarak hesaplama yapılır. Betonarme yapılarda brüt metrekare fiyatı 3.016,00 TL iken, diğer yapılarda 2.080,00 TL’dir.
06.02.2023 Kahramanmaraş depremleri ve 20.02.2023 Hatay depreminden sonra binası hasar alan sigortalıların DASK başvurularında, DASK tarafından 25 Kasım 2022 tarihi öncesindeki bedellerden ödeme yapıldığı görülmektedir. Oysa ödemelerin güncel değerler üzerinden yapılması gerekmektedir. Bir diğer ifadeyle brüt metrekare başına 1.508,00 TL üzerinden değil de; 3.016,00 TL üzerinden ödemelerin yapılması gerekmektedir. Eksik ödeme alan vatandaşlarımızın açacakları dava ile bakiye ödemelerini alabilmeleri mümkündür.
6-) Ödenecek Prim Bölgeden Bölgeye Değişkenlik Gösterir.
Zorunlu deprem sigortası için ödenmesi gereken prim tutarı Zorunlu Deprem Sigortası Tarife ve Talimatı ile belirlenir. Ödenecek prim bedeli, DASK yapılacak taşınmazın hangi bölgede bulunduğu, bulunduğu bölgedeki deprem riskinin ne kadar olduğu, taşınmazın yaşı ve metrekaresi ve benzeri durumlara göre belirlenir. 6305 sayılı Afet Sigortaları Kanunu’nun 13. maddesi uyarınca “Sigorta primlerinin tespitinde; binanın yüzölçümü, inşaat türü ve kalitesi, binanın üzerinde bulunduğu arazinin zemin özellikleri, deprem riski ve benzeri unsurlar değerlendirilir.”
Sigorta poliçesi kesilmiş olsa bile prim ödenmediği takdirde sigortacı bakımından sorumluluk başlamış sayılmayacağı için bu arada deprem olursa ödeme yapılmayacaktır.
Deprem Sonrası DASK’a Başvuru Süreci Nasıldır?
Depremin meydana geldikten sonra binada hasar meydana geldiyse artık riziko gerçekleşmiştir. Depremde evi zarar gören vatandaşlarımız Alo 125 üzerinden veya e-devlet üzerinden ya da DASK’ın internet sitesindeki hasar ihbarı kısmından hasar ihbarında bulunmalıdır. Sigorta ettiren hasar ihbarını DASK adına sigorta poliçesini düzenleyen sigortacıya da yapabilir. Depremde binanın hasar aldığının öğrenilmesinden sonraki 15 gün içinde hasar ihbarında bulunulmalıdır.
Bildirim sonrası ilk olarak DASK tarafından hasar dosyası açılır. Daha sonra dosyaya eksper atanır ve eksper bilgileri sigorta ettirene SMS ile bildirilir.
Taraflarca hasarlı yerin incelenmesi için bir tarih kararlaştırılır ve ilgili tarihte eksper incelemelerde bulunur ve akabinde rapor düzenler. Bu rapor DASK’a gönderilerek gerekli ödemeler yapılır.
Tüm bu süreçte vatandaşlarımız tarafından gerekli bilgi ve belgeler yetkilere verilmeli, hasarlı binanın incelenmesinde yetkililere yardım edilmelidir. Aynı şekilde tahmini zarar miktarının da yetkililere bildirilmesi gerekmektedir.
DASK Muafiyeti Nedir?
Sigorta muafiyeti, zorunlu deprem sigortasında uygulanır. DASK muafiyeti her bir hasar için %2 oranındadır. Bir diğer ifadeyle, poliçe limitinin %2’sini aşmayan hasarlardan sigortacı muaf olup bu hasar sigorta ettiren üzerine kalır.
Ayrıca, poliçe limiti üzerinden %2 oranında hesaplanan muafiyet bedeli tazminat hesaplandıktan sonra tazminattan düşülür. Muafiyet uygulamasında her 72 saatlik dönemde yaşanan hasarlar bir hasar olarak sayılır.
DASK Aleyhine Açılacak Davalarda Dava Zamanaşımı Süresi Nedir?
Zamanaşımı, alacak hakkının yasada açıkça belirlenmiş süreler içerisinde kullanılmaması nedeniyle borçlunun borcunu ödemekten kaçınabilmesini sağlayan hukuki kurumdur. Yani alacaklı taraf açacağı dava ile hakkına kavuşabilecekken borçlu tarafın ileri sürdüğü zamanaşımı defi ile bu hakkından yoksun kalabilmektedir.
Zorunlu deprem sigortası poliçesinden doğan davalar için zamanaşımı süresi sözleşmenin bitmesinden itibaren 2 yıl içinde açılmalıdır. Daha sonra açılan davalarda diğer taraf zamanaşımı def’inde bulunabilecektir.
DASK Aleyhine Açılacak Davalarda Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?
Zorunlu deprem sigorta poliçesinden doğan uyuşmazlıklar nedeniyle DASK aleyhine açılacak davalarda yetkili mahkeme, DASK’ın bulunduğu veya rizikonun gerçekleştiği yerde; DASK tarafından açılacak davalarda ise, davalının ikametgahının bulunduğu yerdeki mahkemedir.
Görevli mahkeme ise taşınmazın türüne göre değişmektedir. Mesken olarak kullanılan bir yapı için sigorta poliçesi düzenlenmişse bu bir tüketici işlemidir. 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun 3/1-k bendinde “Ticari veya mesleki olmayan amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişi” tüketici olarak; 3/1-l bendinde ise “Mal veya hizmet piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık, sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her türlü sözleşme ve hukuki işlem” tüketici işlemi olarak tanımlanmıştır. O halde bu durumda dava tüketici mahkemesinde açılmalıdır.
Sigorta poliçesi iş yeri için düzenlenmişse bu durumda davanın asliye ticaret mahkemesinde açılması gerekmektedir.
Sigorta sözleşmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olan Sigorta Tahkim Komisyonu’na da başvuru yapılabilmektedir. Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru ile ilgili ayrıntılı bilgi www.sigortatahkim.org adresinden edinilebilir.
DASK Aleyhine Açılacak Davalarda Zorunlu Arabuluculuk ve Dava Süreci
DASK aleyhine açılacak davalar ister tüketici mahkemelerinde isterse de asliye ticaret mahkemelerinde açılsın, başvurucu dava açmadan önce kanunen zorunlu olan arabuluculuk sürecini işletmelidir.
Zorunlu arabuluculuk sürecinden dava açılmalıdır. Davada usuli işlemler tamamlandıktan sonra, tahkikat süreci yürütülür ve mahkemece karar verilir, başvurulması halinde kanun yolu aşamaları da tamamlanarak mahkeme hükmü kesinleşmiş olur.
Yukarıdan beri izah ettiğimiz, DASK başvuru süreci, ödemelerin tam olarak yapılıp yapılmadığı, DASK tazminatının hesaplanması, arabuluculuk görüşmeleri, görevli ve yetkili mahkemenin doğru belirlenerek dava açılması, davadaki pek çok işlemin yürütülmesi (taraf teşkili, delillerin sunumu, duruşmalar, bilirkişi raporu, ıslah, karar aşaması, kanun yolu aşaması) ve mahkeme hükmünün icra edilmesi işlemlerinin hukuka uygun ve doğru şekilde yürütülmesi zor olabilmekte ve geri dönüşü olmayan hataların yapılması ciddi hak kayıpları ve maddi zararlara sebep olabilmektedir. Bu sebeplerle DASK aleyhine açılacak davalarında profesyonel destek alınmalı ve alanında uzman bir avukata başvurulmalıdır.
Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) Hakkında
Sık Sorulan 15 Soru
1)İş yerleri zorunlu deprem sigortasına tabi midir?
Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartlarında ifade edildiği üzere, tamamı ticari veya sınai amaçla kullanılan binalar, zorunlu deprem sigortası kapsamı dışındadır. Ancak, mesken olarak inşa edilmiş binaların (apartmanların) içinde yer alan ve ticarethane, dükkan, büro ve benzeri amaçlarla kullanılan bağımsız bölümler için zorunlu deprem sigortası yaptırılması gereklidir.
2)Tapuda arsa, bağ, bahçe ve tarla olarak görünen yapılar zorunlu deprem sigortası kapsamında mıdır?
Tapu kaydında arsa veya tarla vasfı ile kayıtlı bulunan, mesken olarak inşa edilmiş binaların bağımsız mülkiyete konu olup olmadığı veya kat irtifakının tesis edilip edilmediği göz önünde bulundurulmaksızın 6305 sayılı Kanun kapsamı gereği, zorunlu deprem sigortasına tabi tutulur. Bağımsız tapusu olmayan meskenlerin sigortası, sigorta ettirenin beyanı esas alınarak, arsa tapusuna ait bilgilerle yapılabilir.
3)Tapuda konut olarak belirtilen fakat edinme sebebi açıklamasına “bodrum kat”, “odunluk” gibi açıklamalar yazılmışsa, bu bölümler için sorunlu deprem sigortası düzenlenebilir mi?
Bahsi geçen yer mesken olarak yapılmış ancak odunluk veya kömürlük gibi görünüyorsa zorunlu deprem sigortası yaptırılmalıdır. Bu durumda söz konusu yerin ayrı tapusu da bulunmalıdır. Eğer apartmanın genel odunluk veya kömürlüğü ise bu gibi yerler için poliçe yaptırmak gerekli değildir. Zira apartmanın müşterek yerleri sigorta bedelinin içinde zımni olarak tanımlanır.
4)Kerpiç evler bakımından zorunlu deprem sigortası yapılabilir mi?
“Diğer Yapılar” kategorisinde değerlendirilen ahşap, kerpiç ve benzeri evlere zorunlu deprem sigortası düzenlenebilir.
5)Köy yerleşim yerlerindeki binalar zorunlu deprem sigortası kapsamında mıdır?
Köy yerleşim alanlarında bulunan binalar, belediye denetiminin bulunmaması sebebiyle zorunlu deprem sigortasına tabi değildir.
6)Kiracı kendi adına zorunlu deprem sigortası yaptırabilir mi?
Zorunlu deprem sigortası, kiracı tarafından kendi adına yaptırılamaz. Kiracı, zorunlu deprem sigortasını sigorta ettiren sıfatıyla, ev sahibi adına yaptırabilir. Her durumda tazminat, tapuda hak sahibi olarak belirtilen kişiye ödenir.
7)Tapudaki metrekare ile meskendeki metrekare farklı ise hangisi dikkate alınır?
Poliçe yapılırken sigortalı beyanı esas alınır. Konutun brüt yüzölçümünün farklı olması durumunda Zorunlu Deprem Sigortası Genel Şartları C.2 maddesi kapsamında hasar tutarı alınan prim ve alınması gereken prim oranlanmasıyla yeniden hesaplanır.
8)Hasarlı yapılar için zorunlu deprem sigortası yaptırılabilir mi?
Ağır hasarlı binaların binaların güvenlik gereği yıkılması gereklidir. Bu nedenle yeniden inşasına kadar sigortalanması mümkün değildir. Orta hasarlı binaların sigortalandırma, binaların onarılması ve/veya güçlendirilmesi zorunluluğu taşır; bu işlemlerin yerine getirildiğinin belgelendirilip sunulması koşuluyla mümkündür. Hafif hasarlı ve hasarsız binaların sigortalanmasında, sigortalının beyanı esas alınır ve sigorta düzenlemesi buna göre doğrudan yapılır.
9)Deprem sonrası DASK tarafından ödenecek sigorta bedeli nasıl hesaplanır?
Ödenecek bedel, meskenin brüt yüzölçümünün, Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın belirlediği metrekare fiyatları ile çarpılmasıyla bulunur. Brüt metrekare dikkate alınır. Metrekare birim fiyatı betonarme yapılarda 3.016 TL; diğer yapılarda 2.080 TL olup ödenecek maksimum bedel 25.10.2022 tarihinden itibaren 640.000 TL’dir.
10)1 yıllık poliçe döneminde birden fazla hasar olması durumunda tek ödeme mi yapılır?
Bir poliçe bir hasar için geçerli değildir. Hasar ödemesi alındıktan sonra aynı poliçe yılı içinde yeniden deprem meydana gelirse aynı usullerle yeniden ödeme yapılır. Ancak bina herhangi bir depremde yıkılmış ve tazminat miktarının tamamı ödenmiş ise poliçe teminatı sona erer.
11)Birden fazla hak sahibi var ise ödemeler nasıl yapılır?
Malik ya da intifa hakkı sahibi vefat ederse ödeme tapu ya da veraset ilamında görünen hak sahiplerinin hisseleri oranında tazminat ödemesi yapılır.
12)Konutta hasar yok ama ortak alanlarda hasar varsa ödemeler nasıl yapılır?
Depremde sigortalı konutta hasar olmayıp sadece ortak alanda hasar olması durumunda, sigortalının taşınmazdaki hissesi oranında tazminat ödemesi yapılır.
13)Kredi ile alınan konut ile ilgili bankanın ipoteği varsa ödeme kime yapılır?
Poliçe üzerinde ya da tapu belgesinde ipotek bulunması durumunda; ipotek hakkı sahibi muvafakat ederse tazminat ödemesi tapu senedinde görünen hak sahibine yapılır. Aksi halde ödemeler ipotek hakkı sabine yapılır.
14)DASK tarafından ödenecek tazminat ne zaman ödenir?
Tazminat miktarının belirlenmesinden sonra DASK ödemeyi 1 ay içinde yapmalıdır.
15)Tazminatın ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde dava açılabilir mi?
DASK tarafından herhangi bir sebeple ödeme yapılmaması veya eksik ödeme yapılması durumunda DASK’a dava açılması mümkündür. Ancak davadan önce arabulucuya başvurmayı unutmamak gerekir.
Comments