Ecrimisil (Haksız İşgal Tazminatı) Nedir?
Ecrimisil, başka deyişle haksız işgal tazminatı bir taşınırı veya taşınmazı haksız bir şekilde malikten başka bir kişinin kullanmasıdır. Bu dava mülkiyet sahibinin haksız kullanan kişilere karşı açtığı tazminat davasıdır. Ecrimisil davasında şartlar oluştuğunda hükmedilecek en düşük tutar malın kirasından elde edilen tutar kadardır. En yüksek tutar ise malın malik tarafından kullanıldığında malikin elde edebilecek kar kaybı kadardır.
Ecrimisil Tazminatı Talep Etmenin Şartları
Ecrimisil davası kanunda düzenlenmiş bir dava türü değildir. Bu sebepten Yargıtay içtihatlarıyla oluşmuş bir dava türüdür. Yargıtay kararlarına baktığımız zaman ecrimisil davasının şartları vardır. Taşınmaz veya taşınır mal haksız şekilde işgal edilmelidir. İşgal eden kişi kötü niyetli olmalıdır. İşgal nedeniyle mülkiyet sahibinin yaşadığı bir zarar olması gerekmektedir.
1- Haksız İşgal Şartı
Haksız işgal hukuka uygunluk nedeni olmadan başkasına ait bir malı kullanmaktır. Başkasının mülkiyetindeki bir malı kendi zilyetliğine geçirerek tasarrufta bulunmaktır. Hukuka uygun şekilde malı zilyetliğine geçirmiş ama sonrasında hukuka uygunluk nedeni ortadan kalkmış bulunan kişi de hukuka uygunluk sebebi ortadan kalktıktan sonra haksız işgalci konumuna düşmüş olur. Haksız işgal sadece üçüncü kişiler tarafından değil, mirasçılar veya diğer ortaklar tarafından da yapılabilir.
2- Kötüniyet Şartı
Ecrimisil talep edilebilmesi için haksız işgali gerçekleştiren kişinin kötü niyetli olması gerekmektedir. Bu kişinin iyi niyetli olması halinde ecrimisil talep edilemez. İşgalcinin kötü niyetli olması için malı haksız olarak kullandığını bilmesi veya bilebilecek bir durumda olması gerekmektedir. Kişi malı kullanmaya başladığında iyi niyetliyken sonradan kötü niyetli hale gelmiş de olabilir. Bu gibi durumlarda sadece kötü niyetli olduğu dönem için ecrimisil talep edilebilir.
3- Zarar Şartı
Haksız işgal sebebiyle bir zarar doğmuş olması gerekmektedir. Zarar bazen malın yıpranmasından doğan zararken bazen kira gelirinden mahrum kalmak gibi olabilir. Yargıtaya göre haksız işgal sebebiyle ecrimisil olarak istenebilecek tutarlar şunlardır:
Normal kullanıma bağlı olanan yıpranma zararları (olumlu zarar)
Kullanmadan doğan zararlar (olumlu zarar)
Malikin yoksun kaldığı fayda şeklinde doğan zarar (olumsuz zarar)
4- İlliyet Bağı Şartı
Haksız işgal ile zarar arasında illiyet bağı bulunmalıdır. Yani zararın haksız işgalden kaynaklanması gerekmektedir.
Ecrimisil Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Ecrimisil hesaplanırken en alt sınır kira geliri şeklinde en üst sınır tam gelir yoksunluğu şeklinde hesaplanır. Davacı davayı açarken açık şekilde talebini açıklamalıdır. Ecrimisil bedeli davada belirlenecek bir bilirkişi heyetince hesaplanır. Malın imar durumu, konumu büyüklüğü, sulu ve kuru tarımdan hangisinin yapıldığı, işgalden önceki ve sonraki durumları, emsal kira bedelleri gibi kriterler bedel tespitinde dikkate alınır.
Birlikte Mülkiyet Durumunda Ecrimisil
Birlikte Mülkiyette Ecrimisil ve İntifadan Men Şartı
Birlikte mülkiyet, paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyeti olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Birlikte mülkiyet halinde ortakların birbirine ve üçüncü kişilere ecrimisil davası açma usulü farklıdır.
Ortakların Üçüncü Kişilere Dava Açması
Paylı mülkiyette, paydaşlardan her biri ortaklık konusu malı haksız işgal eden üçüncü kişilere (ortak olmayan kişilere) payları oranında ecrimisil talep ederek dava açabilirler. Bu davayı ayrı ayrı payları oranında ya da birlikte şekilde dava açabilirler. Elbirliği mülkiyetinde ise, dava açmak gibi tasarrufi işlemlerde kanunen oybirliği aransa da Yargıtay kararlarında şekillendiği üzere ecrimisil bölünebilir bir haktır ve elbirliği mülkiyetinde ortaklardan herhangi birisi kendi payına hasren talepte bulunabilir.
Ortakların Birbirine Karşı Ecrimisil Davası Açması
Elbirliği mülkiyetinde ve paylı mülkiyette ortaklardan her biri ortaklık konusu malın ortaklar tarafından haksız işgale uğraması halinde, ecrimisil tazminatı talep etmek üzere dava açabilirler. Ancak, ecrimisil talep eden paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa açacağı ecrimisil davası dinlenmez. Kullanım antlaşması sonucu her paydaşın kullandığı yerin belli olması halinde intifadan men şartı aranmaz. Eğer paydaş, sahip olduğu paydan daha az yer kullandığını iddia ediyorsa ecrimisil davası değil, taksim veya ortaklığın satış yoluyla giderilmesi davası açarak sorunu çözmelidir. Bir elbirliği mülkiyeti çeşidi olan miras ortaklığına tereke temsilcisi atanmışsa ecrimisil davası açma yetkisi tereke temsilcisine aittir.
Ortaklar Arasındaki Ecrimisil Davasında İntifadan Men Şartı
Gerek paylı mülkiyette gerekse elbirliği mülkiyetinde çoğu zaman ecrimisil talepleri üçüncü kişilere karşı ileri sürülmekten ziyade paydaşlar arasında birbirlerine karşı ileri sürülmektedir. Ancak, paydaşların birbirlerine karşı ecrimisil taleplerini dava konusu etmeleri belli şekil koşullarına bağlanmıştır. Paydaşların birbiri aleyhine ecrimisil davası açabilmesi intifadan men şartının gerçekleşmiş olmasına bağlıdır. İntifadan men, ecrimisil talebinden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanma isteğinin davalı paydaşa bildirilmesiyle sağlanmış olur. İntifadan men edilen paydaşa karşı ecrimisil davası açılarak ecrimisil tazminatı istenebilir. İntifadan men şartı; ecrimisil tazminatı talep eden paydaşın diğer paydaşlara noterden ihtarname çekme veya daha önce men-i müdahale, ortaklığın giderilmesi vb. davaları açma veya icra takibi yapma veya her türlü delille ispatlanabilen herhangi bir şekilde taşınmazdan veya gelirinden yararlanma isteğini bildirmesiyle gerçekleşir. Paydaşlar ecrimisil davasından önce intifadan men edilmedikçe aleyhlerine açılacak ecrimisil tazminatı davası reddedilecektir. Yararlanma isteminin paydaşa iletildiği her türlü delille ispatlanabilir.
Bazı hallerde paydaşlar intifadan men edilmemiş olsa bile aleyhlerine doğrudan ecrimisil tazminatı davası açılabilir. Yargıtay’a göre paydaşların intifadan men edilmesine gerek olmadan doğrudan ecrimisil davası açılabilecek haller şunlardır:
Ecrimisil davasına konu taşınmazın kamu malı olması,
Ecrimisil tazminatı talep edilenn taşınmazın (bağ, bahçe gibi) doğal ürün veren bir yer olması,
Ecrimisil davası açılacak yerin işyeri, konut gibi kiraya verilerek gelir elde edilen yerlerden olması,
Paylı taşınmazı işgal eden paydaşın bu yerin tamamında hak iddiası ve diğerlerinin paydaşlığını inkar etmesi,
Paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belirli bulunması,
Davacı tarafından diğer paydaşlar aleyhine daha önce bu taşınmaza ilişkin, elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri davalar açılması veya icra takibi yapılmış olması,
Taşınmazda kendiliğinden oluşan ürünler; biçilen ot, toplanan fındık, çay yahut muris tarafından kurulan işletmenin ya da başlı başına gelir getiren işletmelerin işgali halinde intifadan men koşulunun oluşmasına gerek bulunmamaktadır.
Mirasbırakan tarafından kurulan veya fabrika, otel,fırın gibi hasılat getiren ortak yerler için intifadan men koşulu aranmaz.
Yukarıda sayılan istisnalar dışında, paydaşlar arasında ecrimisil davası açılabilmesi için intifadan men koşulunun gerçekleşmesi aranacak ve intifadan men koşulunun gerçekleştiği iddiası, her türlü delille kanıtlanabilecektir.
Ecrimisil Davasında Zamanaşımı
Ecrimisil tazminatı davaları bir zamanaşımı süresine tabidir. Ecrimisil davaları beş yıllık zamanaşımına tabi olup bu beş yıllık süre dava tarihinden geriye doğru işlemeye başlar. Süre hak düşürücü süre olmadığı için zamanaşımı süresi olduğu için zamanaşımı defi ileri sürülmediği takdirde beş yıldan uzun süreler de talep edilebilir. Hakim de itiraz ileri sürülmediği takdirde bu talebi kabul eder.
Ecrimisil Davasında Faiz Başlangıç Tarihi
Haksız işgal eden kişiden ecrimisil tazminatı ile birlikte kanuni faiz de talep edilebilir. Ecrimisil bedelinin her dönem sonundan itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsili talep edilebilir.
Ecrimisil Tazminatı Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Ecrimisil tazminatı davasında görevli mahkeme, genel görevli mahkeme olan Asliye Hukuk Mahkemesidir. Ecrimisil tazminatı davasına bakmaya yetkili mahkeme ise, genel yetkili mahkeme olan davalının yerleşim yeri mahkemesidir. Ecrimisil tazminatı davası, taşınmazlar açısından malın aynına ilişkin bir dava değildir. Bu nedenle ecrimisil tazminatı davası genel yetkili mahkemede görülmektedir.
Sıkça Sorulan Sorular
Ecrimisil Davasını Kimler Açabilir?
Çünkü hukuken sadece mülkiyet hakkı sahibi değil, sınırlı ayni haklar gibi zilyetlik sağlayan haklara sahip olanlar da ecrimisil davası açma hakkına sahiptir. Yani intifa hakkına sahip olan bir kişi de ecrimisil davası açabilir.
Müdahalenin Meni davasıyla Ecrimisil davası birlikte açılabilir mi?
Davada usul kuralları doğru uygulanırsa bu iki dava birlikte açılabilir ve beraber sonuçlandırılabilir.
Comments