Ceza Muhakemesinde Basit Yargılama Usulü

Basit Yargılama Usulü Nedir?

Basit yargılama usulü asliye ceza mahkemesince kanunda belirtilen şartları taşıyan bazı suçlar için yargılama sürecinde uygulanabilen bir usuldür. Olağan yargılamalara göre sürecin daha hızlı yürütülmesini, zamandan ve işlemlerde tasarrufu amaçlar. Basit yargılama usulünü uygulamak kriterlerini sağlasa bile asliye ceza mahkemesinin takdirindedir. Ancak mahkeme olağan yargılamaya karar verip duruşma günü belirledikten sonra basit yargılama usulünü uygulayamaz. Basit yargılama usulü uygulanan davalar sonucunda mahkeme mahkumiyete hükmederse ceza 4'te 1 oranında azaltılarak verilir.

Hangi Suçlarda Uygulanır?

Basit yargılama usulü adli para cezasını veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda uygulanma alanı bulur. Basit kasten yaralama, trafik güvenliğini tehlikeye sokma suçu, hakaret suçları gibi suçlar basit yargılama usulünün uygulanabileceği suçlardan bazılarıdır. Kanun bu usul ile daha kısa süreli hapis cezası olan ya da seçenek yaptırımlara çevrilebilen suçlar için mahkemelerin meşguliyetini azaltıp daha hızlı karar almasına yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda sanığa da ceza alması halinde bu cezada indirim imkanı tanıyarak bu usulün işlerliğinin devamını sağlamak istemektedir.

Görevli Mahkeme ve Yargılama Süreci

Basit yargılama usulünün uygulanabileceği suçların tamamının asliye ceza mahkemesince yargılaması yapıldığından, bu usulü uygulayabilecek tek görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verildiği takdirde mahkemece iddianame; sanık, mağdur ve şikayetçiye tebliğ edillir, taraflara beyan ve savunmalarını iki hafta(01.06.2024 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle beraber 15 gün ibaresi 2 hafta olarak değiştirilmiştir.) içinde yazılı olarak bildirmeleri gerektiği aksi takdirde savunma süresi geçtikten sonra arar verileceği bildirilir. Mahkeme toplanması gereken bilgi ve belgeleri ilgili kuruluşlardan talep eder. Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve Cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın hüküm verilir. Mahkûmiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilir. Mahkemece koşulları bulunması hâlinde ve sanık tarafından yazılı olarak karşı çıkılmaması kaydıyla hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir. Mahkemece gerekli görülmesi hâlinde bu madde uyarınca hüküm verilinceye kadar her aşamada duruşma açmak suretiyle genel hükümler uyarınca yargılamaya devam edilebilir. Basit yargılama usulü, yaş küçüklüğü, akıl hastalığı, sağır ve dilsizlik hâlleri ile soruşturma veya kovuşturma yapılması izne ya da talebe bağlı olan suçlar hakkında uygulanmaz. Basit yargılama usulü, bu kapsama giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmiş olması hâlinde uygulanmaz.

İtiraz Üzerine Olağan Yargılama Yapacak Mahkeme

İtiraz üzerine hükmü veren mahkemece dosya, o yerde birden fazla asliye ceza mahkemesi bulunması hâlinde tevzi kriterlerine göre belirlenen asliye ceza mahkemesine gönderilir ve bu mahkemece duruşma açılarak genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Tek asliye ceza mahkemesinin bulunduğu yerlerde ise, aynı mahkemede yetkili başka bir hakim varsa bu hakim tarafından; aksi hâlde adli yargı ilk derece mahkemesi adalet komisyonu başkanınca görevlendirilen hakim tarafından duruşma açılır ve genel hükümlere göre yargılamaya devam olunur. Taraflar gelmese bile duruşma yapılır ve yokluklarında hüküm verilebilir. Taraflara gönderilecek davetiyede bu husus yazılır. Duruşmadan önce itirazdan vazgeçilmesi hâlinde duruşma yapılmaz ve itiraz edilmemiş sayılır.

Basit Yargılama Usulü Hakkında 01.06.2024 Tarihinde Yürürlüğe Giren Esaslı Değişiklikler

1. Mahkemenin verdiği yazılı savunma süresi 15 gün yerine 2 hafta şeklinde değiştirilmiştir.

2. Karara itiraz durumunda daha önce aynı mahkeme normal yargılama yapmaktayken, değişen kanunla beraber basit yargılama usulüne göre karar veren mahkemeden farklı bir mahkeme normal yargılamayı yapmaktadır.